Οι αλλαγές που έχουν επέλθει στην καθημερινή μας ζωή, λόγω της πανδημίας του «αόρατου» κορωνοϊού SARS-CoV-2 είναι πρωτόγνωρες για την ανθρώπινη εμπειρία. Συνήθως οι άνθρωποι θέλουν να γνωρίζουν τι συμβαίνει γύρω τους και να ελέγχουν την όποια απειλή ή πρόκληση από το εξωτερικό περιβάλλον. Σήμερα αυτή η αίσθηση βεβαιότητας και ασφάλειας έχει ανατραπεί. Αυτό που κυριαρχεί είναι η αβεβαιότητα. Και η αβεβαιότητα ως γνωστόν παράγει ανασφάλεια, η οποία με τη σειρά της δημιουργεί άγχος στους ανθρώπους.
Προφανώς η πανδημία σήμερα δεν επηρεάζει μόνο την καθημερινότητα, την εργασία, τις κοινωνικές σχέσεις, την οικονομία και τις αγορές. Επηρεάζει και δοκιμάζει σε μεγάλο βαθμό την ψυχική ανθεκτικότητα του ατόμου καθόσον το φέρνει αντιμέτωπο με προκλήσεις που απειλούν τη συνέχιση ατομικής δράσης, αλλά και της ίδιας της ζωής.
Οι ακόλουθες απλές τεχνικές μπορούν να συμβάλλουν στη διατήρηση της ψυχικής ισορροπίας και στην αντιμετώπιση των αρνητικών συναισθημάτων που προκύπτουν από την αβεβαιότητα.
- Διαχωρίστε νοητά τι εμπίπτει στον έλεγχό σας και τι όχι. Υπάρχουν πολλά πράγματα τα οποία μπορείτε να ελέγξετε και κάποια άλλα που δεν μπορείτε. Για παράδειγμα μπορείτε να πλένετε σχολαστικά τα χέρια σας και να τηρείτε τους ατομικούς κανόνες υγιεινής, όπως αυτοί δημοσιεύονται από επίσημους φορείς. Μπορείτε επίσης να υπενθυμίζετε σε συναδέλφους, φίλους και συγγενείς να πλένουν και αυτοί τακτικά τα χέρια τους και να τηρούν όλα τα μέτρα προστασίας. Επίσης μπορείτε να τρώτε υγιεινά και να κοιμάστε επαρκώς. Μπορείτε επίσης να περιορίσετε στο ελάχιστο την έκθεσή σας σε πηγές ενημέρωσης (ειδήσεις, διαδίκτυο, μέσα κοινωνικής δικτύωσης) για την πανδημία. Η πρόταση είναι να επιλέξετε 1-2 πηγές για καθημερινή ενημέρωση και να αποφεύγετε τη συνεχή ενασχόληση με την επικαιρότητα. Για παράδειγμα, όντως είναι απαραίτητο να γνωρίζετε τι κάνουν οι επιβάτες ενός κρουαζιερόπλοιου σε καραντίνα στην μακρινή Ιαπωνία, στο οποίο ούτε εσείς ούτε κάποιος δικός σας είναι εκεί;
- Κάντε πράγματα που σας κάνουν να νιώθετε ασφαλείς: διατηρείστε στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό μικρές ρουτίνες ή δημιουργείστε νέες, οι οποίες σας κάνουν να νιώθετε ασφάλεια. Για παράδειγμα μπορείτε να συνεχίσετε να βλέπετε την αγαπημένη σας σειρά ή ξεκινήστε μια νέα δραστηριότητα στο σπίτι πχ. διάβασμα βιβλίων, μαγείρεμα, μουσική, σκάκι, παιχνίδια με τα παιδιά. Προσπαθήστε επίσης να τηρείτε καθημερινά την ώρα του φαγητού και του ύπνου για να διατηρήσετε μια ισορροπία. Η ρουτίνα οργανώνει τον χρόνο του ατόμου και της οικογένειας και χάρη στην επανάληψη δημιουργεί την αίσθηση της συνέχισης των πραγμάτων.
- Σωματική άσκηση: το #μένουμεσπίτι δεν πρέπει να σημαίνει ότι παραιτούμαστε πλήρως από κάθε σωματική άσκηση και δραστηριότητα. Αν έχετε στο σπίτι στατικό ποδήλατο, διάδρομο, ελλειπτικό ή άλλα όργανα γυμναστικής είναι μια καλή ευκαιρία να τα αξιοποιήσετε. Μπορεί να τα είχατε αφήσει για καιρό σε αχρησία ή μπορεί μέχρι σήμερα να τα χρησιμοποιούσε αποκλειστικά άλλο μέλος της οικογένειας, όμως τώρα μπορείτε να εντάξετε 30’-40’ γυμναστικής μέσα στην ημέρα. Η άσκηση βελτιώνει τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία.
- Εστιάστε στο εδώ και τώρα: σε περιόδους αβεβαιότητας οι άνθρωποι ανησυχούν για το μέλλον, για το τι θα συμβεί αργότερα. Όποτε πιάνετε τον εαυτό σας να σκέφτεται για το άδηλο μέλλον και για πράγματα που δεν έχουν συμβεί, καλό είναι να επιστρέφετε νοητικά στο παρόν και να εστιάζετε την αντίληψή σας στο εδώ και τώρα της εμπειρίας. Δηλαδή ακούστε τους ήχους που υπάρχουν στον χώρο σας, αντιληφθείτε τις μυρωδιές και τις εικόνες και προσπαθήστε να τις αναγνωρίσετε. Η έμφαση στις αισθητηριακές αντιλήψεις αναδεικνύει τη σημασία της συνειδητότητας και σας βοηθά να εστιάσετε σε πράγματα που εμπίπτουν στη δυνατότητα προσωπικού ελέγχου.
- Παραμείνετε συνδεδεμένοι με τον κοινωνικό σας κύκλο: το τελευταίο διάστημα ακούγεται και αναπαράγεται συχνά ο όρος «κοινωνική αποστασιοποίηση» (social distancing), ο οποίος σημαίνει ένα σύνολο μη φαρμακευτικών μέτρων για τον έλεγχο και περιορισμό της εξάπλωσης μιας επιδημίας. Συνήθως αυτά τα μέτρα είναι η αποφυγή συγχρωτισμού σε κλειστούς χώρους, ο περιορισμός των κοινωνικών σχέσεων διά ζώσης, οι εγκάρδιες χειραψίες, κ.λπ. Ασφαλώς, η έννοια της «κοινωνικής αποστασιοποίησης» στην εποχή του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ακούγεται μάλλον έωλη, αφού ακόμα και σε περιπτώσεις οικειοθελούς καραντίνας μπορεί κανείς να συνεχίσει να επικοινωνεί με φίλους, γνωστούς, συνεργάτες κ.α. Για τη διατήρηση της ψυχικής υγείας είναι χρήσιμο να επικοινωνείτε συχνά με τους ανθρώπους που νιώθετε πιο κοντά σας, για να μαθαίνετε νέα τους, να μιλήσετε για τα δικά σας και να μοιραστείτε τις όποιες ανησυχίες. Προτείνεται να χρησιμοποιείτε μέσα που διαθέτουν εικόνα και ήχο. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρέχουν μια αίσθηση συντροφικότητας και αμοιβαίας υποστήριξης, ενώ πολλές φορές το χιουμοριστικό περιεχόμενο διασκεδάζει τους φόβους. Παραμένοντας συνδεδεμένοι με τα κοινωνικά δίκτυα θα διαπιστώσετε ότι πολλά πράγματα που σας ανησυχούν και σας προκαλούν άγχος αυτή την περίοδο είναι κοινά στους περισσότερους ανθρώπους.
Αν παρόλα αυτά κάποιες ανησυχίες ή επίμονες σκέψεις επιμείνουν, απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.
Βασική πηγή:
Doreen Marshall, Ph.D.: Taking Care of Your Mental Health in the Face of Uncertainty.